Μαυροβούνιο

(σερβοκροατ. Crna Gora, διεθν. Montenegro). Ομόσπονδη Δημοκρατία (13.812 τ. χλμ., 654.000 κάτ. το 2002) της νέας Δημοκρατίας Σερβία-Μαυροβούνιο, με πρωτεύουσα την Ποντγκόριτσα (Podgorica, 152.025 κάτ.). Συνορεύει στα ΒΔ με την Κροατία, στα Β με τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, στα Α με την ομόσπονδη Δημοκρατία της Σερβίας, στα Ν με την Αλβανία, ενώ στα ΝΔ βρέχεται από την Αδριατική θάλασσα. Πολιτικά στοιχεία. Από τον Φεβρουάριο του 2003 το Μ. εντάχθηκε με την ομόσπονδη Δημοκρατία της Σερβίας σε μία ένωση κρατών με την ονομασία Σερβία και Μαυροβούνιο. Ωστόσο, σύμφωνα με τον νέο συνταγματικό διακανονισμό τα δύο μέλη έχουν δικαίωμα να αποφασίσουν, μετά την πάροδο τριών ετών, την ενδεχόμενη ανεξαρτητοποίησή τους. Αναφορικά με το Μ. αρχηγός της Δημοκρατίας είναι ο πρόεδρος, ο οποίος εκλέγεται με μυστική ψηφοφορία για πενταετή θητεία. Η νομοθετική εξουσία ασκείται από το Εθνικό Συμβούλιο, το οποίο εκλέγεται άμεσα από τον λαό και αποτελείται από 75 μέλη, ενώ ο πρωθυπουργός, ο οποίος εκλέγεται από το Εθνικό Συμβούλιο για τετραετή θητεία, ασκεί την εκτελεστική εξουσία. Η δικαστική εξουσία υπάγεται στα διάφορα τοπικά δικαστήρια. Η πλειονότητα του πληθυσμού σε ποσοστό 80% είναι χριστιανοί ορθόδοξοι, ενώ το 10% είναι μουσουλμάνοι. Το 95% του πληθυσμού μιλά τη σερβική γλώσσα και το υπόλοιπο 5% την αλβανική. Γεωγραφικά στοιχεία και κλίμα. Το Μ. βρίσκεται στις νότιες απολήξεις των Δειναρικών Άλπεων, γεγονός που καθιστά το κλίμα και το έδαφος ορεινό. Αποτελείται από δύο περιοχές πολύ διαφορετικές από μορφολογική και υδρογραφική άποψη. Στα Δ εκτείνεται η ασβεστολιθική ζώνη του κυρίως Μ. που παρουσιάζει εκτεταμένα καρστικά φαινόμενα και περιορισμένη βλάστηση, και στα Α, πέρα από τον ποταμό Ζέτα (δεξιό παραπόταμο του Μόρατσα), η Μπρντα, μια περιοχή υψιπέδων, τα οποία ξεπερνούν τα 2.500 μ. (Ντούρμιτορ 2.522 μ.), πλούσια σε δάση και αλπικές βοσκές. Μολονότι η περιοχή του Μ. είναι κυρίως ορεινή, το νοτιοκεντρικό τμήμα του αντιστοιχεί στη χαμηλή κοιλάδα του Μόρατσα, ο οποίος τροφοδοτεί τη λίμνη Σκόδρα. Από αυτή τη λίμνη, η οποία βρίσκεται στα σύνορα με την Αλβανία, πηγάζει ο ποταμός Βογιάνας, που αφού διαρρεύσει μεγάλο τμήμα της Αλβανίας και του Μ. εκβάλλει στην Αδριατική. Οι άλλοι μεγάλοι ποταμοί της Δημοκρατίας εκβάλλουν στον Εύξεινο Πόντο, εκτός από το Δρίνο, υποπαραπόταμο του Δούναβη μέσω του Σάβου, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται οι Ρίβα, Τάρα, Τσεοτίνα και Λιμ, που κατέρχονται προς ΒΔ χαράσσοντας βαθιές κοιλάδες, σχηματίζοντας ευρύτατα λεκανοπέδια. Ο Πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Μ. αποτελείται κυρίως από Σέρβους, οι οποίοι μολονότι μιλούν την ίδια γλώσσα, διατηρούν πολλά κοινά έθιμα και πιστεύουν στο ορθόδοξο χριστιανικό δόγμα, όπως οι κάτοικοι της Δημοκρατίας της Σερβίας, θεωρούνται ξεχωριστή εθνική οντότητα, με ιδιαίτερη ιστορία. Σημαντική πόλη του Μ. είναι η πρωτεύουσα Ποντγκόριτσα, η οποία είναι χτισμένη σε ένα ευρύ υψίπεδο στην αριστερή όχθη του Μόρατσα. Ωστόσο άλλες σημαντικές πόλεις της Δημοκρατίας είναι η Κέτινγε, Κότορ (βλ. αντίστοιχα λήμματα) κ.ά. Η πληθυσμιακή πυκνότητα της Δημοκρατίας υπολογίστηκε το 2002 σε 47,3 κατ. ανά τ. χλμ. Η Οικονομία. To M. βασίζει την οικονομία του κυρίως στην κτηνοτροφία (προβατοειδή και αιγοειδή), στην εκμετάλλευση του δασικού πλούτου και στη γεωργία (κριθάρι, σίκαλη, καπνός, βαμβάκι, φρούτα)· αξιόλογο ενδιαφέρον παρουσιάζει η βιοτεχνία, που έχει αρχαία παράδοση, ενώ η βιομηχανία διατηρείται σε χαμηλά επίπεδα και αντιπροσωπεύεται μέτρια στον τομέα ειδών διατροφής. Επίσημο νόμισμα είναι το γιουγκοσλαβικό δηνάριο (1 ευρώ = 64,94 δηνάρια το 2003). Ιστορία. Το Μ. αρχικά ανήκε στη Ζέτα (σερβική δικαιοδοσία) και στα τέλη του 15ου αι. υποτάχθηκε στους Τούρκους. Ωστόσο, στην πραγματικότητα υπαγόταν στον επίσκοπο (vladika) της Κέτινγε, ο οποίος το 1700 με τον Ντανίλο Πέτροβιτς Νιέγκος εγκαινίασε ένα είδος κληρονομικής δυναστείας από θείο σε ανιψιό. Στον αγώνα κατά των Τούρκων τον 18o αι., το Μ. υποστηρίχτηκε ως ομόθρησκο και ομόφυλο από τη Ρωσία και γνώρισε, υπό την εξουσία του Βλάντικα Πέτρο Β’ (1830-51), ηγεμόνα με ευρεία μόρφωση, μεγάλη ακμή. Ο διάδοχος του Ντανίλο Β’, ο οποίος παραιτήθηκε από το πνευματικό αξίωμα, κατάφερε από τους τσάρους την αναγνώρισή του ως ηγεμόνα (gospodar), τίτλος ο οποίος μεταβιβάστηκε ύστερα από τη δολοφονία του στον γιο του αδελφού του, Νικόλαο. Ο νέος ηγεμόνας, Νικόλαος Α’ (1860-18) επαναστάτησε (1876-77) διεκδικώντας την ανεξαρτησία του Μ. η αναγνώριση της οποίας επικυρώθηκε από το Συνέδριο του Βερολίνου (13 Ιουλίου 1878). Αργότερα, δύο κόρες του συνήψαν γάμους με δούκες του ρωσικού αυτοκρατορικού Οίκου, ενώ η τρίτη, η Ελένη παντρεύτηκε τον διάδοχο του θρόνου της Ιταλίας (μετέπειτα βασιλιά Βίκτορα Εμμανουήλ Γ’). Αυτό συνετέλεσε στην ενίσχυση του γοήτρου του και ο ίδιος απέκτησε βασιλικό τίτλο. Το Μ. που βρισκόταν στην πλευρά των νικητών κατά τη διάρκεια του Α’ Βαλκανικού πολέμου, προσάρτησε με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου το σαντζάκιο της Νόβι Παζάρ, αλλά το 1918, όταν έπεσε η δυναστεία, ενώθηκε με τη Σερβία κι αποτέλεσε τμήμα της Γιουγκοσλαβίας. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου πολέμου σημειώθηκε μια παροδική εξέγερση η οποία δεν τελεσφόρησε (βλ. λ. Γιουγκοσλαβία). Σήμερα το Μ. μαζί με τη Δημοκρατία της Σερβίας αποτελούν το νεοϊδρυθέν κράτος Σερβίας-Μαυροβουνίου (4 Φεβρουαρίου 2003), η οριστική ένωση του οποίου θα επικυρωθεί με ψήφισμα έπειτα από τρία χρόνια. Τμήμα του ποταμού Τσρνογιέβιτσα, στο Μαυροβούνιο. Ο οικισμός Άγιος Στέφανος, που βρίσκεται σε μια γραφική τοποθεσία, κοντά στην Μπούντβα του Μαυροβουνίου.